2020: Bir Garip Yıldan Çıkarken Son Sözler ve Kitap Önerileri

Geçtiğimiz günlerde dünyaca ünlü Time dergisi yeni sayısının kapağı oldukça dikkat çekmişti. Beyaz zemin üzerine 2020 yılını koyu ve büyük puntolarla yazmış ve kırmızı bir boyayla koca bir çarpı atmış ve altına da şu notu eklemiş:

‘’Şimdiye kadarki en kötü yıl’’.

Ancak!

Bunu bir yıla yükleyerek suçlu belirlemek en kolayıdır. İnsanoğlunun doğası gereği tüm yaşamı boyunca suçlu arar. Bu hep böyledir. Kendisine bakmaz da hep birini kötüleyip kendisini eleştirmek istemez. Kardeşim, sen kibrinden başını kaldırıp hiçbir zaman aynaya bakmazsın ama suçlu deyince işaret parmağını kaldırır ve önüne geleni gösterirsin derler adama.

2020 için en kötü yıl derken, neden kendisini göstermez insanoğlu? Salgın hastalık ortaya çıkarken durduk yere olmadığını herkes biliyor. Dünyanın bir ucunda bombalar patlayıp masum insanlar üzülüyorsa bunun suçlusu insandı. Ormanlar ateşe verilip canlılar ölüyorsa, yeterli tedbirler alınmıyorsa da suçlu insandır! 2 x 2 = 4.  Suçlu olan 2020 değil, kibrimiz bu da böyle biline.

Yeni bir yıla girerken şu yorumlara da denk gelmiştim. 2020’li yıllar acaba hep böyle mi geçecek. Arkadaşlar… kehanetleri okursak aslında dünyanın burnu hiçbir zaman boktan çıkmayacak. Geçmişe bakınca bugün karşılaştığımız sorunlar ilk defa olmadı ki hep vardı. Ancak insana verilmiş en iyi özellik unutmak olduğu için tarih boyunca tonla acı yaşanmış olmasına rağmen unutuldu gitti, belki acılarımızı bu hafifletecek yine. İnsan yapısı gereği sorunu görünce ya kaçtı ya da savaştı. 2020’li yıllar zor geçecek olsa da kaçmak yerine insanlık olarak savaşacak olacağımızı düşünüyorum. Belki karantina da olmamız gereken belki daha henüz aklınıza bile gelmemiş acayip bir şey yapmamız gereken yeni bir on yıl bekliyordur bizleri ne dersiniz?

2020 yılı salgın hastalıkla anılmış olduğu için sonraki senenin de hemen hemen böyle geçeceğini tahmin ediyorum. Yine evlerde oturup kendimize vakit ayıracağız. Boş vaktimizde belki bir sahilde turlayıp iki eş dost görüp sohbet etmemiz güçleşecek dönem dönem. O yüzden bu yılı bitirirken şairane sözlerle özetlemek yerine belki işimize yarayacak bir şeyler yazmak istedim. 2021 yılında işten güçten vakit ayırırsanız acaba ne okusam diye düşünenleriniz olacak. Ne okusam ve bana ne önerirsin sorunsalında gezecek çoğu kişi.

Bende 2021 yılında evinizde size arkadaşlık edecek birkaç kitap tavsiyesinde bulunmak istedim. Hani hepsini alıp okumayacağınızı biliyorum da belki günün birinde bir sahaf gezerken ‘Ya dur bakalım bura da bu kitabı söylemişti, neymiş bu kitap ya…’ deyip biraz göz gezdireceğinizi de biliyorum. Çok sözü uzatmadan 2021 yılı için okuyabileceğiniz lezzetli ve işe yarayacak kitapları paylaşıyorum…

 

1.       Jose Saramago – Körlük

Gündelik hayatın akışı içinde bir adamın bir anda görememesiyle hikayemiz başlıyor. Bu sorun daha sonra tüm dünyaya yayılıyor ve küresel salgın haline geliyor.  Kör olmanın dışında kitap aslında okuyanına körleşmenin sadece gözlerde olmadığını ve insanoğlunun görme yetisi dışında başka hangi konularda insanlığının dışına çıkarak körleşebileceğini gösteriyor. Yazar konuyu kitaba öyle iyi işlemiş ki sonuna geldiğinizde aklınızda neden böyleydi diyebileceğiniz bir çok soru işareti bırakıyor. Ve yazar öyle ucu açık bir final yapıyor ki kesin bir sonuca varamıyorsunuz, yani okuyucu kendine göre yorumlayabiliyor. Bu yüzden kurgusal anlamda distopik ve eşine pek rastlanır değil. Kitap bittiğinde ise başından sonuna kadar basit bir nedenmiş gibi görünüyor olabilir ama sonuna geldiğinizde elinizde net bir cevabınız yerine aslında tam olarak ne anlatmak istediğini düşünerek net bir cevaba varamıyorsunuz. Kurgusallık açısından iyi düşünülmüş olması kitabın yıllarca süren ilgisini canlı tutuyor.

Bir eserin değerinin onun yıllar önce yazılmış olmasına rağmen bugün bile aynı tatta okunabiliyor olmasına bağlarım. İyi bir eser bırakmak ciddi bir iştir. Bu yüzden distopik olan bu kitap 1995’te yazılmış olmasına rağmen 2020 yılında hala konuşuluyorsa gerçek bir eserdir.  Eminim bir sahafta gezerken Saramago’nun kitapları dikkatinizi çekmiştir: sarı kitap rengi, şeffaf ambalajlı olması nedeniyle alıp eline karıştıramamış olmak da ayrı bir ilgi uyandırır. Yazarın tarzı, kitaplarının konusu ve sunuluş şekliyle de bir bütünlük hakim olduğunu söyleyebiliriz. 

Son dönemlerde yine çok satanlar listesinde görmemizin nedeni gayet açık, kitaptaki gibi bir küresel salgının içerisindeyiz. Başta da belirttiğim gibi bir çok soruyu ve bir çok gizi içinde barındırıyor. Yalın bir dili olması, akıcılığı ve gereksiz konuşmaların olmaması ayrı bir tat katıyor.

 

2.       Robert Greene – Ustalık (Mastery)

Dünya üzerinde milyarlarca insan doğdu yaşadı ve gitti. Bu kadar çok insan yaşamış olmasına rağmen iz bırakan ve dünyaya katkısı olan insanların sayısı hep azdı. Onlar bulunduğu coğrafyadan sıyrılmış ve düşündükleriyle, eserleriyle ve ortaya koyduklarıyla adından sıkça söz ettirmiş insanlardı. Tuhaf geçen çocuklukları, travmatik gençlikleri, özel yaşantısındaki zorlukları onların hikayelerinin diğer insanlardan farklılaşmasına neden olmuştur. Çünkü bizim aşina olduğumuz durum, bir işle sivrilmiş insanların türlü zorlukların ardından adeta ‘Ben Yenilmezim!’ der gibi dünyada sesini duyurabilmiş olmalarıdır. Bilim insanlarının, sanatçıların ve adından söz ettirmiş bir çok ustanın bize bıraktıklarını bugün bile değerini yitirmeden konuşuyorsak onlar gerçek bir usta, ürünleri ise gerçekten eserdir.

Kitapta; Henry Ford, Paul Graham, William Shakespeare, Michael Faraday, Charles Darwin, Mozart, Da Vinci ve Albert Einstein gibi kendi alanlarında önemli isimlerin gençlik ve yetişkinlik dönemlerinin kısaca özetini bulacak ve kendi yaşantınızda nelerin örtüşüp doğru yolda ilerlediğinizin sağlamasını yapabilirsiniz.

Kariyer hayatında ve özel yaşantımızda bize öğretilenin, her zaman ustalaşmanın en önemli erdem olduğu addedilir. Bu büyüklerimizden de böyle bilinir. Bir meslek erbabı olan yakınımız olduğunda onun mesleğinin zorlukları, bilgisi, deneyimi, birikimini hep ilgiyle takip etmişizdir. Elinizdeki kitap bunların hepsini tek kalemde sizlere sunuyor olacak.

Baştan Çıkarma Sanatı ve İktidar kitaplarını Bestseller listelerinde uzun süre tutan ve bu kitabı da 2012 yılında bize kazandıran yazar Robert Greene’nin emeği ve sabrını da tebrik etmek isterim. Bunca bilginin araştırılması, tasniflenmesi ve ayrıca gerçekleştirilen mülakatların özünden ise Ustalık gibi güzel ve kendini okutturan bir kitabın ortaya çıkması ise önemli başarıdır. Ayrıca ustaların hayatı anlatıldıktan sonra Robert Greene’nin özel ve detaylandırmış yorumları ise kitabın özünü oluşturuyor.

Kendi yaşantınızda peşini bir türlü bırakamadığınız, uğruna ömrünüzün tamamını harcayacağınız bir mesleğiniz varsa veya bir mesleğe adım atmak istiyorsanız ya da tüm bu nedenleri kenarda tutarak aslında Ustalaşmanın erdemi hakkında keyifli bir kitap okumak istiyorsanız Ustalık (Mastery) öneriyorum.

 

3.       Yekta Kopan – Aşk Mutfağından Yalnızlık Tarifleri

‘’Otuz ikilik mum boya takımım yanımda olsa, her şeyin resmini baştan yapabilirim belki. Bu hayata nasıl yazılmak istiyorsam, öyle çizerim kendimi’’.

Kitabından geçen bu cümle ile anlatmaya başlayalım ve hikâye türünden kitabımızla yurda dönüş yapalım. Bir de Baktım Yoksun, Kediler Güzel Uyanır, Aile Çay Bahçesi gibi öykü kitaplarının yazarı Yekta Kopan’ın yine sözleri ile ayrı bir aleme götürüp sizi orada bırakan, detaylarıyla sanki o an karakterlerin yanında olup onunla aynı acıyı yaşayıp onla beraber ağlatan kitabı ‘Aşk Mutfağından Yalnızlık Tarifleri’.

Kitaplarla arası olmayan insanların kimisi daha önce kitap okumaya çalışmış fakat o günlerde eline aldığı kitap ağır dili olan ve ilgisini çekmeyen bir kitap olduğu için kişi o gün okumaya karşı soğumuş veya bir gün okumaya başlarım nasıl olsa deyip uçuş pistinden hayallerini hiç havalandırmamıştır. Çevrenizde görürsünüz onları, belki kendinizsinizdir, olabilir yani. Eğer 2021 yılında kitap okuma alışkanlığını kazanmak isterseniz 3. Sıraya eklediğim bu akıcı dille yazılmış, insanın iç dünyasını sorgulamaya çeken ve zaman zaman düşündüren bu kitap ile yıla iyi bir başlangıç yapabilirsiniz.

2002 Sait Faik Hikaye Armağını ödülü alan ‘Aşk Mutfağından Yalnızlık Tarifleri’ içerisinde 10 lezzetli hikayeyi barındırıyor. Ve kitap ilk hikayesiyle birlikte okuma arzusuyla başlayan okuruna sürükleyici bir konuyla onu oturduğu yerden alıp kendi evrenine götürüyor. Orada size çok uzak olmayan karakterlerin dünyasında hikayesinin nasıl geçtiğini tanık ettiriyor. Akıcı üslubu, yalın dili ve anlaşılırlığıyla diğer Yekta Kopan kitaplarında olduğu gibi sizi sıkmıyor ve hikayelerin içindeki bağlamlarla yer yer lirik örgüsüne bir düğüm daha atıyor.  

 

4.       Tunç Kılıç – Sıfır

Düşünün elinizdeki kitap roman, öykü, hikâye, kişisel gelişim, biyografi gibi türlerin hiçbirine girmiyor ve benzemiyor. Kitabın kapağında ‘Roman’ olarak tanımlanmış ama roman gibi olmayan roman diyebiliriz. 2015 yılında çıkan Sıfır kitabı benzerlerinden ayrı tutulacak yapısı ile yazarın hayal gücüyle başka bir evrende karakterimizin yaşadığı birbirinden şaşırtıcı olayları konu alıyor.

 

Kendini bir bok sanmazsan; Kaybedecek bir şeyin de olmuyor.”  Sözüyle kitaba bir merakla yaklaşıyorsunuz ve karakterin hikâyenin başında yaşadığı travmatik olayla konuya adeta 180 km hızla giderken duvara toslamışçasına bir etkiyle içine dalıyorsunuz. Ama kitabın seyri böyle sürmüyor, hafif tonda, bazı yerlerde ‘Nasıl yani?’ sorularını yöneltiyorsunuz kendinize, yani biraz da düşünmenizi sağlıyor.

Yazdığı kitapta kaza geçiren bir adamın başka bir dünyaya yola çıkması konu olarak ele alınmış. Ölümden sonra kimsenin bilmediği sonu, yazar biraz kurcalayarak hayal gücünün de yardımıyla komediyle harmanlayıp ortaya şeker tadında bir kitap çıkarmış.

Kitabı biraz daha derinlemesine incelediğimizde felsefi açıdan sorular yöneltmesi, hiç bilmediğimiz bir alemde dünyada adından söz ettirmiş insanların konuşmaları (tabi yazarımızın ciddi hayal gücünü vurgulamak gerek) kitabın, beni öyle dümdüz okuma düşün, burada fantastik bir şeyler yazılmış ve kafa patlatılmış hissini size veriyor. Aynı zamanda karakterin bir sonraki alemde karşılaştığı ütopik olaylarda aslında yazarın bazı bölümlerdeki cümlelerinde eleştirileri de görmenizi sağlıyor. 

 

5.       Charles Duhigg – Alışkanlıkların Gücü

Herkesin nedenini bilmediği alışkanlıkları vardır. Tırnak yemek, sigara içmek, kumar oynamak, oyun bağımlılığı gibi…  Listeyi daha uzatabiliriz fakat çok az insan bu davranışların ardındaki nedenleri araştırır. Charles Duhigg 432 sayfalık Bestseller kitabında bu nedenleri ortaya koymuş ve birbirinden şaşırtıcı örneklerle konunun nedenlerini bizlere tüm çıplaklığıyla anlatmış.

Mesela 2021 yılında kötü bir alışkanlığımı bitireceğim, artık iyi bir alışkanlık kazanacağım diyorsanız bence bu kitapla başlayın. Çünkü kötü alışkanlığınızı bırakmaya karar verirken veya iyi bir konuya başlamak isterken bu nedenlerin ardındaki davranışın bile nedeni olduğunu göreceksiniz.  Kitabın kapağında da yer aldığı gibi ‘’Özel ve iş hayatımızda davranışlarımızın ardında neler yatar?’’ sorusu bizlere soruyor. Peki siz düşündünüz mü alışkanlıklarınızın ardında neler var?

Kitap aslında size şu gerçeği ortaya koyuyor: Olimpiyat yüzücüsü Michael Phelps, Starbucks’ın CEO’su Howard Schultz ve yurttaşlık hakları hareketinin kahramanı Martin Luther King’in başarılarının ardında yatan şeyin doğru alışkanlıklarının olduğunu anlatıyor. Aslında başta da belirttiğim Ustalık kitabının devamı gibi çünkü ustalık ve başarı elde etmenin bir dalının da doğru davranışlar ve alışkanlıklar olduğu gösteriyor. Kitap size, eğer alışkanlıklarınızı değiştirirseniz gerçek noktayı fark edeceğinizi ve temel nedenin bu olduğu belirtiyor. Eğer size 2021 yılına hedeflediğiniz bir konu üzerinde aşama kaydetmek istiyorsanız ‘Alışkanlıkların Gücü’ tam size göre.